BUDOWA NIEDŹWIEDZIA

                                                          BUDOWA    NIEDŹWIEDZIA

Niedźwiedź błękitny

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	ssaki żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	drapieżne
Rodzina	niedźwiedziowate
Rodzaj	Ursus
Gatunek	niedźwiedź brunatny
Podgatunek	niedźwiedź błękitny
Multimedia w Wikimedia Commons

Niedźwiedź błękitny albo Tybetański niedźwiedź błękitny (Ursus arctos pruinosus) — drapieżny ssak z rodziny niedźwiedziowatych, najrzadziej występujący i najmniej poznany podgatunek niedźwiedzia brunatnego.
Zamieszkuje rejony Wyżyny Tybetańskiej. Według Desmonda Doig może być mylony z Yeti. Nauka nie posiada zbyt wielu danych na temat tego niedźwiedzia.

jeleń szlachetny

Jeleń szlachetny, jeleń (Cervus elaphus) – gatunek dużego ssaka lądowego z rodziny jeleniowatych (Cervidae).

Zasięg występowania i biotop

Jego liczne podgatunki zamieszkują Europę (część Półwyspu Skandynawskiego, Europa Środkowa i południowa), Azję (od Morza Czarnego do Morza Ochockiego i Morza Japońskiego), północną Afrykę. W Afryce żyją tylko na północy, dochodząc na południe do Sahary. Introdukowany w Ameryce Południowej, Australii i Nowej Zelandii.
W Polsce występuje jeleń europejski (Cervus elaphus elaphus), nazywany również jeleniem skandynawskim^[3].
W populacjach jelenia szlachetnego występującego w Polsce wyróżnia się kilka ekotypów: jeleń bieszczadzki (największy i najsilniejszy), jeleń mazurski, jeleń wielkopolski i jeleń pomorski^[4].
W Polsce występuje we wszystkich większych kompleksach leśnych. Preferencje środowiskowe jeleni są zależne od pory roku. Głównym środowiskiem są nizinne i górskie lasy liściaste i mieszane. Z uwagi na rozłożyste poroże unikają terenów gęsto zakrzewionych.

Morfologia

Jeden z największych gatunków z rodziny jeleniowatych. Jelenie ubarwione są zazwyczaj jednolicie, tylko młode są cętkowane na bokach i grzbiecie. Latem brązowopłowe do rudawego, zimą szarawe, z ciemniejszym karkiem u samców. Na szyi mają dłuższe włosy tworzące rodzaj grzywy zachodzącej na kłąb. Grandle są dobrze rozwinięte, siekaczy brak.

Podstawowe dane[3]
Długość ciała	175-265 cm
Wysokość w kłębie	75-140 cm
Ogon	10-22 cm
Masa ciała	68-210 kg
Dojrzałość płciowa	1,5-2 lata
Okres godowy	druga połowa września
Ciąża	ok. 230 dni
Liczba młodych w miocie	jedno (rzadziej dwa)
Długość życia	średnio 12-15 lat, maksymalnie 23 lata

Jeleń szlachetny występujący w Polsce może osiągać 2,5 m długości i wysokość w kłębie do 1,5 m. Masa ciała dużego jelenia dochodzi do 350 kg (maksymalnie 497 kg)^[5]. Masa spotykanych w Polsce jeleni waha się w granicach 150-160 kg, przy czym największe rozmiary osiągają osobniki około ósmego roku życia (średnio: samce 224 kg, samice 132 kg^[3]) Najlepszą kondycję wykazują jelenie w wieku 5-10 lat. Ciężar zależny jest od obszaru występowania i dostępności pokarmu.
Jeleń szlachetny pokryty jest krótkim i przylegającym włosem. Sierść jelenia szlachetnego jest w zimie siwobrunatna, a w lecie rdzawobrunatna, wierzch głowy, szyja, podbrzusze i nogi są barwy ciemniejszej od reszty ciała. Ogon dochodzi do 15 cm długości.
Jelenie mają bardzo dobry węch i słuch.

Poroże

Poroża jeleni szlachetnych

Wszystkie podgatunki jelenia szlachetnego charakteryzują się dużym porożem (wieniec) o okrągłym pniu i dużej liczbie odrostków. Poroże zrzucane jest w połowie zimy i odrasta wczesną wiosną, osiągając największe rozmiary na początku lata u około 10-letnich osobników. Wiek ten jest tylko przybliżony, ponieważ u ekotypów jelenia karpackiego czy też mazurskiego okres ten przypada na 11-12 rok.
Wyrastające z możdżeni poroże składa się z dwóch tyk. Na każdej z tyk wyróżniana jest róża (krąg przy możdżeniu), perły (drobne zgrubienia) i odnogi (odgałęzienia, których liczba może dochodzić do 30). Pierwszą odnogą ponad różą jest tzw. oczniak, następnie nadoczniak, opierak. Powyżej opieraka może znajdować się widlica (2 odnogi układające się w literę V), lub korona (mianem korony nazywa się 3 lub więcej odnóg. Na dobrze rozbudowanym wieńcu mogą znajdować się dodatkowe odnogi na opieraku. Liczba odnóg i masa poroża zwiększa się z wiekiem jelenia do 10-14 roku życia, u starszych osobników maleje (proces ten nazywany jest uwstecznianiem się poroża). Rzadko kiedy można spotkać byka tak starego, że poroże całkowicie zanikło. Byk, u którego nie wykształciło się poroże, nazywany jest mnichem.
W Polsce wyraźnie zróżnicowanie wagi wieńca występuje między jeleniami karpackimi i mazurskimi a resztą populacji. Byki z Karpat i Mazur mają przeważnie cięższe poroże 6-12 kg, a pozostałe w granicach 3,5-8 kg. Zdarzają się jednak wyjątki. Samica, zwana łanią, poroża nie ma.

Tryb życia

Z natury jest zwierzęciem dziennym, ale pod wpływem czynników zewnętrznych (obecność drapieżników, ludzi) zakłócających jego spokój i poczucie bezpieczeństwa prowadzi głównie nocny tryb życia, w dzień ukrywając się w leśnych gęstwinach. Rozpoczyna żerowanie po zmierzchu, a nad ranem wraca do swojej kryjówki. W ciągu dnia żeruje w miejscach, w których nie wyczuwa żadnego zagrożenia. Jelenie śpią tylko 60-100 minut na dobę.
Pożywienie jeleni stanowią pędy, liście, kora i owoce drzew i krzewów, trawy, zboża, zioła, ziemniaki, buraki, a zimą zeschnięte trawy, mchy, porosty, pączki i młode pędy drzew iglastych. Wychodzą też na pola uprawne skuszone burakami, kapustą, ziemniakami i zbożami.
Jelenie żyją w stadach, w gwarze myśliwskiej nazywanych chmarami. Stadu przewodzi łania licówka. Przepisy wykonawcze polskiego prawa łowieckiego zakazują strzelania do licówki podczas polowania^[6].
Byki, szczególnie podczas rykowiska, korzystają z kąpieli błotnych w tzw. kąpieliskach. Następnie ocierają się o drzewa (malują), w celu pozbycia się pasożytów.
Jeleń na wolności żyje do 12-15 lat. W warunkach fermowych nawet do 23.^[4].

Rozród

Cętki młodego jelenia zanikają w wieku ok. 6 miesięcy

Rykowisko jeleni rozpoczyna się w drugiej połowie września. Byki i łanie osiągają dojrzałość płciową w drugim roku życia, ale do rozrodu przystępują zwykle samce powyżej 5 roku życia. Łanie rodzą pierwsze młode w wieku 3 lat. Po ok. 234 dniach^[4] ciąży, samica rodzi w ukryciu jedno, rzadziej dwa młode, zwane cielętami. Poród przypada na maj-czerwiec. Kiedy tylko młode są zdolne do wędrówki za matką, co następuje po kilku dniach od narodzin, razem z nią dołączają do stada. Żółtawobiałe plamki na bokach i grzbiecie młodych zanikają jesienią. Cielęta żywią się mlekiem matki przez 8-10 miesięcy, pozostając przy niej do trzeciego roku życia.
Jeleń szlachetny może krzyżować się z jeleniem Dawida i jeleniem wschodnim.                                                           piękna rodzina jeleni szlachetnych

ptaki

Ptaki (Aves) – gromada stałocieplnych zwierząt z podtypu kręgowców. Jest najbardziej zróżnicowaną spośród gromad kręgowców lądowych – istnieje około 10 tys. gatunków ptaków, które zamieszkują ekosystemy na całym świecie. Ich wielkość waha się od 5 cm u koliberka hawańskiego do 2,7 m u strusia.

Charakterystyczne dla ptaków nowoczesnych (Neornithes) są: skóra wytwarzająca pióra, przednie kończyny przekształcone wskrzydła, szczęki okryte rogowym dziobem, u współczesnych przedstawicieli pozbawionym zębów, lekki, mocny szkielet i czterodziałowe serce. Ptaki są zazwyczaj zdolne do lotu (choć niektóre gatunki są wtórnie nielotne) – ich układ pokarmowy orazoddechowy są przystosowane do tej zdolności. Poza tym odznaczają się wysoką aktywnością metaboliczną. Rozmnażają się przez składanie i wysiadywanie otoczonych twardą skorupą jaj. Niektóre ptaki, szczególnie krukowate i papugowe należą do najbardziejinteligentnych gatunków zwierząt, zdolnych do tworzenia i używania przyrządów pomocniczych, jak i przekazujących tę wiedzę następnym pokoleniom^[1].

Wiele gatunków odbywa dalekodystansowe wędrówki, inne przemieszczają się mniej regularnie na krótsze odległości. Są zwierzętami społecznymi – porozumiewają się przy pomocy wizualnych sygnałów oraz zawołań kontaktowych, jak i śpiewem, biorą udział we wspólnych lęgach, polowaniach, przepędzaniu drapieżników, zgrupowaniach migracyjnych.

Większość gatunków ptaków żyje monogamicznie, najczęściej na czas jednego sezonu, czasami na okres kilku lat, rzadziej tworzą tę samą parę przez całe życie. Inne gatunki tworzą lęgowe systemy poligyniczne – z kilkoma samicami przypadającymi na jednego samca. Rzadko spotyka się gatunki poliandryczne z wieloma samcami i jedną samicą. Jaja są zwykle składane do gniazd i wysiadywane przez rodziców. Cechą charakterystyczną dla większości ptaków jest długi okres opiekuńczy nad wyklutymi pisklętami.

Wiele gatunków ptaków ma znaczenie gospodarcze dla człowieka, najczęściej jako zwierzęta użytkowe. Są przede wszystkim źródłem pożywienia, pozyskiwanego przez hodowlę lub polowania. Zastosowanie gospodarcze znajdują także części pozyskiwane z ptaków np. pióra. Niektóre gatunki, szczególnie ptaki śpiewające, jak i papugowate, są popularnymi zwierzętami domowymi. Poza tym odchody kilku gatunków są używane jako nawóz w rolnictwie. Około 120–130 gatunków ptaków wymarło od XVII w. w rezultacie ludzkiej działalności, setki innych gatunków wymarło wcześniej. Obecnie ocenia się około 1200 gatunków jako zagrożonychwyginięciem przez czynniki antropogeniczne, z drugiej strony człowiek stara się jednak o ich ochronę. Ptaki są także elementem ludzkiej kultury – od religii przez poezję do nauki. Dział biologii badający ptaki to ornitologia. Amatorska obserwacja ptaków rozwinęła się w ostatnich dekadach do rozmiarów masowego hobby w wielu krajach rozwiniętych.

chomiki

Chomiki (Cricetinae) – podrodzina gryzoni z rodziny chomikowatych.

Do rodziny chomikowatych zalicza się blisko 300 gatunków zwierząt. Chomiki właściwe są bliskimi krewnymi norników, suwaka iszczura piżmowego. Zewnętrznie nie są zbytnio podobne do swych krewniaków. Zwierzęta bardziej podobne do chomików takie jak:mysz domowa, mysz leśna i inne z rodziny Muridae są bardzo dalekimi krewnymi chomików. Z licznej grupy chomików tylko niektóre gatunki można uznać za zwierzęta domowe. Należą do nich chomik syryjski, chomik Roborowskiego, chomik chiński, chomik Taylora, chomik dżungarski i podgatunek chomika dżungarskiego, chomik Campbella. Hodowane w domach chomiki mają swych krewnych żyjących na wolności.Podstawowym pokarmem jest specjalistyczna mieszanka dla gryzoni. Jako dodatek żywieniowy podaje się:

• Nasiona - pszenica, owies, kukurydza, jęczmień, len, sorgo, proso oraz pestki słonecznika i dyni (dwa ostatnie w małych ilościach, ze względu na dużą ilość tłuszczu).
• Warzywa - marchew, buraki, rzepa, brokuł, endywia, szpinak, ogórek, słodka papryka, pomidor, liście kalafiora, pietruszka.
• Owoce - jabłko, gruszka, winogrona, arbuz, maliny, truskawki, banany.
• Zioła - krwawnik pospolity, gwiazdnica pospolita, starzec zwyczajny, koniczyna, mniszek pospolity, tasznik pospolity, koper, liście maliny.
• Inne - rodzynki, gotowane jajko (białko), ser biały, ryby (gotowane bez soli), krewetki.
• Owady – chomiki też bardzo chętnie jedzą larwy mącznika. Należy im podawać 3-4 owady tygodniowo żeby uzupełnić potrzebne białko.

Nie wolno chomików karmić: kruchą sałatą, cebulą, fasolą, owocami pestkowymi, solonymi orzeszkami i słodyczami oraz owocami cytrusowymi.

Do ścierania zębów poza twardym pokarmem mogą służyć gałązki z drzew owocowych (jabłoni czy gruszy) oraz gałązki orzecha włoskiego.

Podział chomików[edytuj]

Chomiki dzieli się według wielkości na:

• duże
• średnie
• małe (karłowate)

Duże chomiki[edytuj]

Jedynym przedstawicielem dużego chomika w Europie i Azji jest, występujący również w Polsce, chomik europejski (Cricetus cricetus). Ma wielkość świnki morskiej, ze względu na specyficzny tryb życia nie nadaje się zupełnie do trzymania w domu.

Chomiki średniej wielkości[edytuj]

Do tej grupy chomików zaliczany jest chomik syryjski (Mesocricetus auratus). Kwestia czy rumuński chomik (Mesocricetus newtoni) o czarnej sierści na brzuchu jest odrębnym gatunkiem, czy tylko północnym podgatunkiem chomika syryjskiego nie została do końca rozstrzygnięta.

Chomiki karłowate[edytuj]

Chomik bałkański (Cricetulus migratorius) również pochodzi z Europy. Do tego samego rodzaju (mimo że zamieszkuje Azję) zalicza się chińskiego chomika pręgowanego(Cricetulus griseus). Niektóre chomiki zaliczane są do grupy karłowatych tylko ze względu na anatomię, gdyż posiadają pokaźne rozmiary. Największy z nich to chomikTscherskia triton, podobny do szczura z powodu bardzo długiego ogona. Calomyscus bailwardi do złudzenia przypomina mysz. Jednak Tscherskia triton, Calomyscus bailwardioraz zaliczany do karłowatych niewielki chomik Eversmanna (Allocricetulus eversmanni) bardzo rzadko sprowadzane są do Europy. Coraz częściej w handlu spotykne są krótkoogonowe chomiki karłowate. Chodzi tu przede wszystkim o chomika dżungarskiego (Phodopus sungorus), nazywanego też syberyjskim. Jego wschodni podgatunek to karłowaty chomik Campbella (Phodopus campbelli). Najmniejszym przedstawicielem karłowatych chomików jest chomik Roborowskiego (Phodopus roborovskii). Jest on także najmniejszy spośród wszystkich chomików.

kotek

Kot domowy (łac. Felis catus^[1][2], również Felis silvestris catus lub Felis (silvestris) domesticus) – udomowiony gatunek małego, mięsożernego ssaka z rzędu drapieżnych z rodziny kotowatych. Przez ludzi ceniony jako zwierzę domowe oraz z powodu jego zdolności do niszczenia szkodników. Koty zostały udomowione około 9500 lat temu^[3] i są obecnie najpopularniejszymi zwierzętami domowymi na świecie^[4]. Gatunek prawdopodobnie pochodzi od kota nubijskiego, przy czym w Europie krzyżował się ze żbikiem.

Gatunek inwazyjny^[5].

Rasy kota domowego[edytuj]

 Osobny artykuł: Rasy kotów.

Kot syjamski – jedna z ras kotów

^{Występuje około stu ras kota domowego; występują zarówno nagie sfinksy, jak i długowłose persy. Różne organizacje felinologiczneuznają różne rasy (standardy ras różnych organizacji również mogą być inne). W Polsce najczęściej spotyka się z rasami uznanymi przez FIFe, która wydzieliła cztery kategorie.}

pieski

Pies domowy – udomowiona forma wilka szarego, ssaka drapieżnego z rodziny psowatych (Canidae), uznana przez niektórych za podgatunek wilka, a przez niektórych za odrębny gatunek^{[potrzebne źródło]} opisywany pod synonimicznymi nazwami Canis lupus familiaris lub Canis familiaris. Od czasu jego udomowienia powstało wiele ras znacznie różniących się morfologią i cechami użytkowymi. Rasy pierwotne powstawały głównie w wyniku presji środowiskowej, a rasy współczesne uzyskano w wyniku doboru sztucznego.
Różnorodność ras psów, zarówno pod względem budowy jak i usposobienia, była obiektem badań m.in. grupy międzynarodowych naukowców z uniwersytetów Utah i brytyjskiego Waltham Center for Pet Nutrition, które należą do korporacji Mars, będącej producentem karmy dla psów. Otrzymane wyniki badań odkryły, że cechy fizyczne jak i charakterologiczne są zależne od genotypu. Badania koncentrowały się na wyszukiwaniu niewielkich różnic w materiale genetycznym, tak zwanych polimorfizmów pojedynczego nukleotydu^[3].
W literaturze kynologicznej są przytaczane systemy identyfikacji ras, które mogą być oparte m.in. na kryteriach ich użytkowości lub na cechach wyglądu zewnętrznego. David Alderton^[4] (także Anna Maria Krämer) prezentuje podział ras psów ze względu na ich wzrost oraz masę ciała. Wymiary te, w zależności od rasy, wahają się od. ok. 25 cm do nawet ok. 1 metra wysokości w kłębie. Masa ciała psów jest rozpięta w granicach od 1 kg do ok. 100 kg. David Alderton wprowadza także ogólne rozróżnienie ras psów ze względu na:

• kształt głowy, gdzie wyróżnia trzy podstawowe kategorie:
  • psy okrągłogłowe, głównie zaliczane są tu rasy posiadające krótkie kufy (jak u rasy cavalier king charles spaniel)
  • psy długogłowe, z wydłużonymi kufami (np. whippet)
  • psy o kształcie głowy kwadratowym, o mocnych i krótkich szczękach (np. takich jak u bulmastifa)
• typ uszu, gdzie są wyszczególnione:
  • uszy długie (jak u rasy bloodhound)
  • uszy krótkie (terier czeski), do których zaliczane są uszy łamane, czyli charakterystycznie wywinięte do przodu, tak jak występuje to np. u foksteriera krótkowłosego lub u owczarka szkockiego długowłosego
  • uszy stojące (tego typu uszy występują np. u husky syberyjskiego)
• długość sierści, gdzie rasy psów są podzielone na trzy grupy:
  • psy długowłose
  • psy krótkowłose
  • psy szorstkowłose

Istnieją rasy, w których występują odmiany psów o wszystkich trzech wariantach długości szaty (np. wyżły niemieckie, jamnik), częściej jednak występuje któryś z wariantów w postaci dominującej (liczniejszej), preferowanej przez hodowców, na przykład z powodu lepszej użytkowości rasy o konkretnej długości włosa w określonych warunkach środowiskowych. Powyższy podział nie uwzględnia występowania ras psów całkowicie nieowłosionych (jak np. nagi pies peruwiański) lub częściowo owłosionych (jak np. chiński grzywacz).